Sen to codzienna czynność charakteryzująca się spoczynkiem i bezruchem. W trakcie tej czynności mózg niesamowicie się aktywuje, a mięśnie pozostają w stanie „łagodnego paraliżu”.
Dostosowany jest do indywidualnego rytmu dobowego człowieka, który warunkowany jest przez rytm pracy, preferencje osobowościowe, typ człowieka. Rytm dobowy u każdego jest inny. Trwa on ok 24 godzin i dzieli się na okresy: dnia i nocy. Warunkuje on prawidłową pracę narządów niezbędną do wszechstronnego rozwoju człowieka. Szczytowa praca organów następuje w fazie dnia, natomiast słabiej pracuje w nocy.
Po co śpimy? Sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Dzięki niemu regeneruje się ciało oraz mózg, regulowany jest metabolizm, produkowany jest zapas energii. Ponadto sen pozytywnie wpływa na psychikę oraz na procesy poznawcze (myślenie, uwaga, percepcja, pamięć). Badacze udowodnili, że podczas snu aktywny jest hipokamp, czyli taka część mózgu, która odpowiedzialna jest za wspomnienia, a także ciało migdałowate odpowiedzialne za wspomnienia emocjonalne. Wówczas marzenia senne są połączeniem niedawnych doświadczeń z celami do osiągnięcia.
W związku z powyższym warto wspomnieć, w jaki sposób przebiega cykl snu. Składa się on wówczas ze snu REM (ang. rapid eye movement) oraz NREM. Faza REM to taka faza snu, w której występują mimowolne szybkie ruchy gałek ocznych. Jest to czas głębokiego snu, w którym mózg jest bardzo aktywny, dzięki czemu następują w nim marzenia senne. Natomiast faza NREM (ang. no rapid eye movement) to czas zasypiania i czuwania. W tym etapie nie występują ruchy gałek ocznych lub występują ruchy o bardzo małym natężeniu, a także jest mniejsza aktywność marzeń sennych. Sny, które pojawiają się w tym etapie nie są nacechowane emocjami. Są one raczej zbliżone do naszych codziennych myśli. Okres NREM odpowiada za ochronę i regeneracje organizmu.
Warto wspomnieć, że cały cykl snu (fazy REM i NREM) trwa 100 min, a cały sen w ciągu jednej nocy składa się z 4-6 powtarzających się takich cykli. Co niezwykle ciekawe NREM (czuwanie) trwa 90 min (ok. 80% czasu snu), natomiast faza REM (marzenia senne)- 10 min, co stanowi ok. 20% czasu snu.
Czasami zastanawiamy się, dlaczego dzisiaj nic mi się nie śniło? Otóż każdej nocy mamy marzenia senne. To, czy je zapamiętamy zależy wyłącznie od tego, w jakiej fazie się budzimy (REM czy NREM). Aby budzić się w fazie marzeń sennych należy przeliczyć szacunkowy czas od zaśnięcia do fazy REM. Co 100 min rozpoczyna się nowy cykl począwszy od czuwania i po ok. 90 min zaczynamy śnić. Jeśli przeliczanie nie pomoże, można również nastawiać budzik jednego dnia na daną godzinę, a kolejnego o 15 min wcześniej, aż dojdziemy do pobudki w fazie marzeń sennych. Aby zapamiętać sen ważne jest również pozytywne nastawienie i chęć zapamiętania, a także prowadzenie senników.
Niektórzy ludzie doświadczają zaburzonego cyklu rytmu dobowego, co może przyczyniać się do zaburzeń snu. Taka ewentualność może wynikać z uwarunkowań środowiskowych, np. trybu pracy (praca zmianowa), podróży (zmiana stref czasowych), a także z braku dbania o higienę snu, a także zaburzenia takie mogą mieć charakter zdrowotny (depresje, stany lękowe). Do najczęściej wymienianych zaburzeń snu zalicza się:
· Bezsenność- niezdolność do szybkiego zasypiania, częste budzenie się, wczesne budzenie się rano; przejawiają ją najczęściej osoby mniej zdolne do wyrzucania ze świadomości negatywnych myśli, nawet gdy próbują zasnąć
· Narkolepsja- okresowe zasypianie w trakcie dnia; często towarzyszy jej zwiotczenie mięśni i utrata kontroli nad mięśniami pod wpływem emocji; osoba taka nagle upada; osoba ma sny świadome i realistyczne, często halucynacje; zaburzenie to ma podłoże genetyczne
· Bezdech senny- oddechowe zaburzenie snu; poziom tlenu we krwi spada i włącza się system alarmowy u śpiącego, co powoduje pobudkę i powrót do oddychania; większość ludzi ma takie epizody w ciągu nocy, lecz są one bardzo krótkie i nie są zapamiętywane
· Somnambulizm- inaczej lunatykowanie, rozmawianie przez sen; budzenie lunatyków wbrew opinii nie jest niebezpieczne (pomijając fakt, że samo lunatykowanie bywa niebezpieczne)
· Koszmary senne- sny, które budzą osobę śpiącą; szczytowe natężenie koszmarów występuje u dzieci w wieku 3-6 lat
· Lęki senne- epizody budzenia się nagle w stanie skrajnego pobudzenia emocjonalnego; najczęściej u dzieci w wieku 5 i 7 lat.
WARTO ZADBAĆ O PRAWIDŁOWY SEN !
コメント